TÜRKİYE’DE MATEMATİĞİN BABASI – CAHİT ARF

Osmanlı’nın son yıllarında Selanik’te dünyaya gelen ve henüz ufacık bir çocukken vatanından koparılıp Türkiye’ye gelir. Kolay mı o yıllarda hele ki Osmanlı’nın yıkılmaya başladığı yıllarda çocuk olmak? Türkiye’ye geldiğinde ortalık karışık haliyle. Gelin o dönemleri Cahit ARF ‘ın kelimelerinden aktarayım sizlere …

“Ailem sınıf değiştirmekte olan bir aile idi. Dolayısıyla bu tip ailelerde olan komplekslere sahipti. Mesela bir mahalle çocuğu kavramı vardı ailemde. Beni sokağa koyvermezlerdi. Çünkü mahalle çocuğu olurdum ve bu özenilecek bir şey değildi. Bu hava içinde de bir çocuk kendi içine kapanıyor. Oyununu kendi başına kuruyor. Çocukluğumda sürekli kağıttan oyuncaklar yaparmışım. Bu bir açıdan yararlı olmuş. Oyuncak icat ediyor ve sürekli çevremi gözlemlemeye çalışıyordum.

İlk önce İstanbul’a sonra İzmir’e taşındık. İzmir Sultanisi’nde beşinci sınıfta bir öğretmene rastladım. Aslında öğretmen değildi. Liseyi bitirmiş, İstanbul’a gidip dişçi olacak, bunun için paraya ihtiyacı var; parayı biriktirmek için öğretmenlik yapıyor. Bu genç benimle ilgilendi, çünkü gramerim çok iyiydi, lineer sistemlerle icra edilen problemleri de çözebiliyordum. Bana Euclid geometrisinin ilk teoremlerini ispat ettirdi. En sonuncusu da Pisagor teoremiydi. Bunu beceremedim ve kendisine söyledim. Bunun üzerine bana o anlattı. Bu adam sayesinde ben matematikle ilgilenmeye başladım O dönemler matematiğe pek hevesim yoktu. Güçlü tarafım gramerdi. Bir başka merakım da resim yapmak, Vatan-Millet-Sakarya yazıları okumak… O zaman İstiklal Harbi’ni yaşayan her genç çocuk böyleydi zannediyorum.

Liseye geçtiğim zaman ben matematik dersine hiçbir kitaptan çalışmazdım. Dersi dinlerdim, fakat not almazdım. Yine imtihanlarda hiç ders çalışmama lüzum yoktu, çünkü arkadaşlar hep gelip soru sorarlardı bana. Lisenin orta kısmını böylece arkadaşlarımın sorularına cevap vererek geçirdim ve ailem kabiliyetimi hocalardan duydu.”

Dönem Fransa için de parlak bir dönem değildir. Baba Yusuf ARF Fransız frangındaki devalüasyon sebebiyle Fransa’da okumanın burada okumaktan daha ucuza mal olacağını hesaba katarak oğlunu lise eğitimini görmesi için Fransa’ya gönderir. İyi ki de göndermiştir. Zira Türkiye’de ne doğru dürüst bir eğitim kurumu ne de eğitim ortamı vardır.

ARF HALKALARI – ARF KAPANIŞLARI

Türkiye’ye döndüğünde Anadolu’ya geçip köy okullarında çocukları eğitmek istese de dönemin bürokratları buna izin vermeyerek kendisini Galatasaray Lisesi’nde görevlendirirler. Sonra doçentlik, doktora için Almanya’da çalışmalar derken, Türkiye’ye ziyarete gelen bir matematikçinin teorisine karşı tez savunup bir de üstüne bu tezi ispatlayınca Cahit Arf’ın ismi Dünya’da da duyulur olmaya başlıyor.

Cahit ARF dönemin siyasilerinin de ilgi odağı haline gelse de, O her zaman araştırmaları ile baş başa kalmak ve çözdüğü problemleri hayatın kendisine harmanlamak istemiş. Zaten başarılarla ve buluşlarla dolu bir hayata rağmen 10 TL lik banknotlara resmi basılmadan önce hakkında bilgi sahibi olan insan sayısının bu kadar az olmasından da bu anlaşılıyor.

VATAN SEVGİSİ

Cahit ARF eğitim döneminde ve sonrasında yurt dışında olduğu zamanlarda hep Türkiye’ye gelip yeni Cumhuriyet’in çocuklarını eğitmek için uğraşmış. Çeşitli engeller nedeniyle hep bir gel git durumu yaşamış. Buna rağmen eninde sonunda dönüp hala gözle görülür eserlerini bizlere bırakmış durumda. Örneğin Tübitak … Her ne kadar bugün siyasi kararlarla yürütülen bir bilim kurulu olsa da kuruluş amacı ve felsefesi pek de bugünü yansıtmıyor. Zaten Cahit ARF oradaki görevinden de bu yozlaşmayı gördüğü için ayrılmıştır.

Osmanlı’nın son yılları, 1 ve 2. Dünya savaşları ve sonrasında ülkenin içinde bulunduğu durumdan kurtulması için kendi çapında çabalayan bir bilim insanı…

İsteseydi belki de bugün Einstein gibi bir marka olabilir, servetine servet katıp Türkiye’ye hiç uğramadan yaşayabilirdi. Ama o ülkesini seçti ve son nefesine kadar da ülkesine hizmet etti…

87 yıl sürmüş hayatında matematiğe çok önemli teori, formül ve tezler kazandırmış, Türkiye’nin Ordinaryus Matematikçisi Cahit ARF vefat ettiğinde bir avuç dostu dışında uğurlayanı yoktu…

SONUÇ

Hayat hikayesini okudukça ve biraz empati yapınca, yaptıklarına hayran olmamak elde değil. Bugün bizler her türlü imkana sahipken elimizdekilerin kıymetini bilerek yaratıcı birşeyler yapamazken, Cahit ARF o dönemin şartlarında Türkiye’nin ve Dünya’nın önde gelen bilim insanlarından biri olmuş…

Demem o ki güzel kardeşim; Artık kafamızı şu soktuğumuz delikten çıkarıp önümüze bakmanın zamanıdır. Belki bizim beyinlerimiz Cahit ARF kadar deha barındırma kapasitesine sahip değildir ama her yiğidin bir yoğurt yiyişi vardır misali, ne yapabilirsek o!

Bu ülkenin çocukları eğitimde bu kadar geride kaldıysa artık alternatifler üretmek ya da model almak yoluyla sistemi kökünden değiştirmek zorundayız!

Bu yazıyı yazmama esin kaynağı olan Arf Sabiti DT Tiyatro oyununu yazan, yöneten ve özellikle oynayan herkese sonsuz teşekkürler. Pek tiyatroya gitmeyen biri olarak böyle güzel bir deneyimi bize yaşattıkları için ayrıca teşekkürler.

Vakit ayırıp okuduğunuz için teşekkürler. Sevgiyle kalın <3